Azerbaycan, son yıllarda doğal gaz ihracatını batıya doğru genişleterek Avrupa’nın 10 ülkesine doğal gaz satan ülke olarak öne çıktı. Ukrayna’daki savaş nedeniyle doğal gaz krizi yaşayan Avrupa, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek için yeni arayışlara girdi. Bu arayışlar, başkent Bakü’den Gürcistan ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya uzanan 3 bin 500 kilometrelik Güney Gaz Koridoru’nun paydaşları arasındaki Azerbaycan’a ilgiyi artırırken bu ülkeyle enerji alanındaki ilişkileri derinleştirdi.
Avrupa Birliği (AB) ile Azerbaycan arasında 18 Temmuz 2022’de “Enerji Alanında Stratejik Ortaklığa İlişkin Mutabakat Zaptı” imzalandı. İlk dönemde sadece Gürcistan ve Türkiye’ye doğal gaz sevk eden Azerbaycan, ilerleyen süreçte 10 Avrupa ülkesi ile anlaşmalar imzalayarak 12 ülkeye doğal gaz ihraç eden ülke haline geldi.
Bugün Azerbaycan’ın doğal gaz ihracatının yüzde 50’si Avrupa ülkelerine yapılıyor. AB liderleri Azerbaycan’ı “güvenilir ortak gaz tedarikçisi” şeklinde nitelendiriyor. Azerbaycan; İtalya, Yunanistan, Bulgaristan, Macaristan, Romanya, Sırbistan, Kuzey Makedonya, Slovakya, Slovenya ve Hırvatistan’a doğal gaz ihraç ediyor.
Azerbaycan gazının nakli, Güney Kafkasya Boru Hattı, Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) ve Trans-Adriyatik Boru Hattı’ndan (TAP) oluşan Güney Gaz Koridoru ile gerçekleştiriliyor. Bu ülkeler, Rus gazının kesilmesi nedeniyle kış aylarında ihtiyaç duydukları enerjinin bir kısmını Azerbaycan gazıyla gideriyor. Söz konusu ülkelere komşu bazı ülkelerin de ilerleyen dönemde Azerbaycan’dan doğal gaz alacağı öngörülüyor.
Azerbaycan, 2023’te ise 23,8 milyar metreküp, 2024’te ise 25,2 milyar metreküp doğal gaz ihracatı gerçekleştirdi. Avrupa’ya 2023’te 11,8 milyar metreküp doğal gaz ihraç eden Azerbaycan, 2024’te bu rakamı 12,9 milyar metreküpe çıkardı. Azerbaycan ayrıca 2024’te Türkiye’ye 9,9 milyar metreküp, Gürcistan’a 2,4 milyar metreküp doğal gaz ihraç etti.
AB ile imzalanan mutabakat zaptı gereği 2027’ye kadar Azerbaycan’dan Avrupa’ya gönderilen doğal gaz hacminin 20 milyar metreküpe çıkarılması bekleniyor.
EN AZ 100 YIL YETECEK KADAR DOĞAL GAZ REZERVİ VAR
Azerbaycan’ın kanıtlanmış 2,6 trilyon metreküp doğal gaz rezervi bulunuyor ve Abşeron, Ümid, Babek, Asiman ve Karabağ yataklarında yapılacak keşif işlemlerinin ardından rezervin artması bekleniyor.
Ülkedeki doğal gaz üretiminin büyük kısmı Şahdeniz havzasında yapılıyor. Bu yılın ilk çeyreğinde Azeri-Çırak-Güneşli yatağından da doğal gaz üretilmesi ve Abşeron yatağındaki üretimin yıllık 1,5 milyar metreküpten 5 milyar metreküpe çıkartılması için çalışmalar planlanıyor.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, bir konuşmasında, “Bize ve ortaklarımıza en az 100 yıl yetecek kadar doğal gaz rezervimiz var.” diyerek Avrupa’nın enerji güvenliğine katkı sunmayı sürdüreceklerini belirmişti.
